بنیاد پیشبرد علم و فن آوری ایران
نشاء علم
2008-935X
2783-0934
07
2
2017
05
22
اسناد علمی ایران در سال 2016
72
79
FA
علی اکبر
صبوری
0000-0003-0604-9465
مرکز تحقیقات بیوشیمی و بیوفیزیک، دانشگاه تهران، تهران، ایران
saboury@ut.ac.ir
بر اساس اطلاعات وبگاه علم مؤسسه اطلاعات علمی تامسون رویترز، در سال 2016، تعداد اسناد علمی منتشر شده ایران در علوم 34883 (1/86 درصد مقدار جهانی و رتبه هیجدهم جهان)، در علوم اجتماعی 1797 (0/60 درصد مقدار جهانی و رتبه سی و دوم جهان) و در علوم انسانی و هنر 145 (0/12 درصد مقدار جهانی و رتبه چهل و هشتم جهان) و در مجموع 35432 (1/67 درصد مقدار جهانی و رتبه هیجدهم جهان) میباشد. پس از پنج سال (2015-2011) توقف در رتبه بیستم تولید اسناد علمی، اکنون دو پله صعود در رشد علمی کشور دیده میشود. افزایش تعداد اسناد علمی ایران نسبت به سال قبل 12/7 درصد بوده است که در مقایسه با سال 2015 (4/1 درصد) از شتاب خوبی برخوردار بوده است. همچون سال گذشته، کشورهای امریکا، چین و انگلستان به ترتیب با 26/9، 15/6 و 7/0 درصد سهم از تولید اسناد علمی جهان در ردههای یک تا سه قرار داشته و کشور ترکیه با 1/79 درصد سهم از تولید اسناد علمی رتبه هفدهم جهانی را کسب کرده است. همچون سال قبل، دانشگاههای تهران، علوم پزشکی تهران، امیرکبیر، تربیت مدرس و صنعتی شریف، به ترتیب، پنج دانشگاه برتر دولتی اسناد تولید علم در سال 2016 بودهاند. هفده و نیم درصد اسناد علمی تولیدی سال 2016 نیز متعلق به مجموعه دانشگاههای آزاد اسلامی بوده است. موضوعات مهندسی، شیمی، علوم مواد، فیزیک و ریاضیات بالاترین درصد مشارکت را در تولید اسناد علمی کشور داشتهاند.
اسناد علمی,همکاری علمی,مشارکت دانشگاهی,وبگاه علم,مؤسسه اطلاعات علمی تامسون رویترز
https://www.sciencecultivation.ir/article_242656.html
https://www.sciencecultivation.ir/article_242656_d17418b55c3dd46b234ebcc499ce4513.pdf
بنیاد پیشبرد علم و فن آوری ایران
نشاء علم
2008-935X
2783-0934
07
2
2017
05
22
شرایط نهادی و نقش بالقوه فرهنگستان علوم در توسعه پایدار کشور
80
89
FA
خشایار
کریمیان
شرکت صنایع شیمیایی دارویی ارسطو.،اعضاء فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران، شاخه شیمی،
kkarimian@arasto.com
رفاه اقتصادی، پیشرفت اجتماعی و توسعه پایدار با جایگاه علمی و فناوری هر کشور رابطه مستقیم دارد. توانمندی علمی شرط لازم ولی غیرکافی برای دگردیسی علم به فناوری و استفاده از نوآوری بهعنوان نیروی محرکه اقتصاد دانشبنیان و توسعه پایدار میباشد. سرمایهگذاریهای انجام شده، ارتقاء جایگاه علمی ایران را به درجه هیجدهم تولید علم جهان رسانده است. لاکن، دولتها تاکنون از توان عظیم علمی و فناوری فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران بهعنوان مرجعیت علمی و فناوری کشور استفاده ننموده و رابطه آنها با فرهنگستان از الگوی کشورهای درحالتوسعه پیروی نموده است. مخرج مشترک ناکامی کشور در تبدیل توانمندی بالای علمی به فناوری و نوآوری و استفاده از آن در توسعه پایدار، کمبود شرایط نهادی در ایران و در رأس آن قانون غیرشفاف است. استقلال قوه قضائیه در اجرای قوانین موجود با عدالت کامل، تصویب لوایح کارآمد و بهروز برای تقویت شرایط نهادی و قانون محوری بهعوض فرد محوری، در درجه اول، و استفاده دولت از توان قابلملاحظه علمی و فناوری فرهنگستان علوم بهعنوان مرجعیت علمی و فناوری کشور، در درجه دوم، پیششرطهای دستیابی به اقتصاد دانشمحور و رفاه اقتصادی، پیشرفت اجتماعی و توسعه پایدار میباشند.
شرایط نهادی,فناوری,نوآوری,فرهنگستان علوم,جایگاه علمی
https://www.sciencecultivation.ir/article_242657.html
https://www.sciencecultivation.ir/article_242657_384c9edc4ef3547a0b96d68e88947a8f.pdf
بنیاد پیشبرد علم و فن آوری ایران
نشاء علم
2008-935X
2783-0934
07
2
2017
05
22
راز سبوس و سلامت
90
99
FA
مهدی
ضرابی
دانشگاه تهران،دانشکده علوم و فنون ،مهندسی علوم زیستی
mzarabi@ut.ac.ir
نان و برنج از غلات پرمصرف هستند. ارزش آنها به خاطر نشاسته (منبع تولید انرژی) و سبوس است. سبوس معدن فیبر، مواد معدنی و انواع ویتامینهای ضروری است که برای تبدیل نشاسته به انرژی در سلولها ضروری است. در ایران سبوس از غلات خارج میشود که این موضوع سبب انواع بیماریها میشود. حذف سبوس به معنی عدم تولید انرژی و پیامد آن تبدیل گلوکز به چربی و قند خون است که منشأ بیماریهای سندروم متابولیک و قلبی و عروقی میباشد. از طرفی حذف سبوس به معنی فقر فیبر در غذای مردم و نتیجه آن کاهش ایمنی بدن و بروز انواع بیماریها است. البته خوردن سبوس جدای از دانه مشکلساز است. از جمله باعث کاهش جذب املاح دو ظرفیتی شده و یا موجب التهاب کولون میشود تا جایی که به انسداد روده میانجامد. لذا راز سلامت، خوردن نان سبوسدار کامل و برنج قهوهای است. امروزه خوردن غلات سبوسدار یک فرهنگ در کشورهای با شاخص سلامت و طول عمر بالا تبدیل شده است. در آلمان که مهد نان است بیش از 80% انواع نانها سبوسدار هستند. مصرف رایج برنج قهوهای در چین و ژاپن از عوامل مهم جلوگیری از پیری زودرس است. اما علت حذف سبوس در کشور کم آگاهی مسئولان و مردم، مزه پسندی مشتریان و مشکلات پخت نان سبوس کامل است. در این گفتار ضمن بیان مخاطرات حذف سبوس، به راهحلهای عملی در رفع این موانع اشاره شده است.
سبوس غلات,بیماری,سندروم متابولیک,سلامت غذا,آموزش
https://www.sciencecultivation.ir/article_242658.html
https://www.sciencecultivation.ir/article_242658_9b7de3b0097b07bcc6c10f150935a523.pdf
بنیاد پیشبرد علم و فن آوری ایران
نشاء علم
2008-935X
2783-0934
07
2
2017
05
22
متابولیسم گیاهخواران
100
106
FA
مریم
سلامی
دانشگاه تهران،دانشکده مهندسی و فناوری کشاورزی پردیس کشاورزی،علوم و مهندسی صنایع غذایی
msalami@ut.ac.ir
مینا
حاجی زاده
مرکز تحقیقات بیوشیمی و بیوفیزیک، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
گیاهخوار، کسی است که از مصرف انواع گوشت اجتناب میکند و وگنها، علاوه بر گوشت، لبنیات و تخممرغ را نیز مصرف نمیکنند. هدف از این مقاله ارزیابی اثرات رژیمها، بهویژه رژیم غذایی گیاهخواری بر سلامتی و بیماری است. رژیمهای گیاهخواری باعث کاهش ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی، عوامل خطرزای قلبی و عروقی، برخی از سرطانها و مرگومیر میشود با اینکه رژیم گیاهخواری در مقایسه با اکثر رژیمها دارای اثرات مفیدی بر سلامتی بدن هستند ولی درصورتیکه به روش صحیح اجرا نشود باعث کمبود مواد مغذی شامل پروتئین، آهن، روی، کلسیم، ویتامین ۱۲B و A، اسید چرب امگا ۳ و ید میشود. در این مقاله اثر الگوهای رژیم گیاهخواری بر عملکرد عصبی و شناختی، چاقی، دیابت و سایر بیماریها مورد توجه قرار گرفته است.
متابولیسم,دیابت نوع 2,چاقی,تغذیه,رژیم گیاهخواری
https://www.sciencecultivation.ir/article_242659.html
https://www.sciencecultivation.ir/article_242659_4fe6c1391c59b9b7f7e1975b3026a3d9.pdf
بنیاد پیشبرد علم و فن آوری ایران
نشاء علم
2008-935X
2783-0934
07
2
2017
05
22
ملاتونین: آنتیاکسیدان محصول خواب با کیفیت
107
115
FA
علی اکبر
موسوی موحدی
0000-0002-1707-8432
مرکز تحقیقات بیوشیمی و بیوفیزیک، دانشگاه تهران، تهران، ایران
moosavi@ut.ac.ir
رضا
یوسفی
0000-0001-7396-7720
آزمایشگاه شیمی پروتئین، بخش زیستشناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.
ryousefi@shirazu.ac.ir
مرجان
سلیمان پور
مرکز تحقیقات بیوشیمی و بیوفیزیک، دانشگاه تهران، تهران، ایران
خواب مرحله بسیار مهمی از زندگی است که سمزدایی بدن در آن رخ میدهد. میزان دقیق خواب مورد نیاز برحسب سن افراد متفاوت است و تعیین میزان زمان مورد نیاز برای هر فرد بستگی به ویژگیهای فیزیولوژیک بدن آن فرد دارد. به طور کلی خواب خوب به خوابی در حدود ۸ ساعت گفته میشود که در بازه زمانی حدود ۹ یا ۱۰ شب تا ۵ صبح اتفاق میافتد. دلیل این پدیده آن است که سازوکارهای ترمیمی و فرایندهای تولید هورمون و آنتیاکسیدانهای لازم بدن در این بازه زمانی شروع، پردازش و تکمیل میشود. هورمون ملاتونین طی فرایند خواب تولید میشود و تحت عنوان هورمون خواب شناخته شده است. ملاتونین ماده آنتیاکسیدانی است که تولید آن منوط به داشتن یک خواب خوب و بهموقع میباشد. همچنین در نبود این هورمون افراد با مشکلاتی نظیر تنش، اضطراب، پیری سریع و دیابت مواجه میشوند. بیخوابی با افزایش عوامل دخیل در بیماری دیابت و عوارض مرتبط با آن نیز همراه است. داشتن خواب آشفته یا خوابی بیکیفیت نظیر اختلال در آغاز خواب و یا حفظ پیوستگی آن سبب افزایش خطر اختلال در سطح گلوکز و درنتیجه افزایش احتمال ابتلا به بیماری دیابت نوع-۲ همراه است. بنابراین عادت به خواب سالم (خواب با کیفیت) میتواند به پیشگیری از بروز بیماریهای مختلف کمک نماید. بهبود سلامت جامعه نیازمند آگاهی افراد از روشهای اصلاح برنامه خواب و تنظیم ساعت بیولوژیک بدن میباشد.
کیفیت خواب,آنتیاکسیدان ملاتونین,ساعت بیولوژیک,بیخوابی,استرس,پیری,دیابت
https://www.sciencecultivation.ir/article_242660.html
https://www.sciencecultivation.ir/article_242660_1020a0a4793a884afb861b655f14e415.pdf
بنیاد پیشبرد علم و فن آوری ایران
نشاء علم
2008-935X
2783-0934
07
2
2017
05
22
نقش قلب در آگاهی و کارکردهای شناختی
116
121
FA
غلامحسین
ریاضی
مرکز تحقیقات بیوشیمی و بیوفیزیک، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
ghriazi@ut.ac.ir
منیره السادات
موسوی
مرکز تحقیقات بیوشیمی و بیوفیزیک، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
مسئله آگاهی و شناخت، از دیرباز بهعنوان مسئلهای مطرح برای بشر بوده و هزاران سال است که انسان بر روی این ویژگی منحصربهفرد خود در حال تفکر و تحقیق است. تاکنون اغلب تحقیقات در این زمینه، کارکرد شناختی را در ارتباط با مغز جانوران مورد بررسی قرار دادهاند. طی دو دهه پایانی قرن بیستم، وجود نوعی رابطه غیرمنتظره و شگفتانگیز بین اختلالات شناختی و اختلالات قلبی-عروقی توسط پژوهشهای بسیار زیادی در سرتاسر جهان گزارش گردید. این مطالعات، در نهایت در سال 1999 منجر به شکلگیری شاخه جدیدی از علم با نام نوروکاردیولوژی (عصبشناسی قلب) گردید که به مطالعه ارتباطات مغز-قلب میپردازد. پژوهشهای انجام شده توسط محققین عصبشناسی قلب نشان میدهد که قلب بسیار پیچیدهتر از یک پمپ مکانیکی بوده و حاوی یک سیستم عصبی مستقل میباشد که بهصورت چند گره عصبی مرتبط با هم پیرامون سیستم هدایتی قلب آرایش یافتهاند. بهعلاوه، تولید و ترشح درونقلبی بسیاری از هورمونها و مولکولهای کوچک مغزی که باعث انواع کارکردهای شناختی مانند حافظه، تفکر، تصمیمگیری و انگیزه میشوند، در حدی به این شبکه پیچیدگی بخشیده است که با عنوان یک "مغز کوچک" توصیف میشود. زمانی که فرد احساسات مثبت مانند بخشندگی و محبت را تجربه میکند، بیشترین همزمانی در ارتباطات مغز-قلب ایجاد میگردد که موجب بهبود کارکرد شناختی میگردد در مقابل، احساسات منفی مانند تنفر و حسادت با برهم زدن هماهنگی در ارتباطات مغز-قلب، دارای اثرات منفی بر کارکردهای شناختی میباشند؛ لذا قلب نیز مانند مغز تأثیر قابلتوجهی بر کارکردهای مختلف شناختی دارد.
کارکرد شناختی,عصبشناسی قلب,ارتباطات مغز-قلب,سیستم عصبی مستقل قلبی,مغز کوچک قلب
https://www.sciencecultivation.ir/article_242661.html
https://www.sciencecultivation.ir/article_242661_fd31fc84a0a42561288c92dbc2877d4f.pdf
بنیاد پیشبرد علم و فن آوری ایران
نشاء علم
2008-935X
2783-0934
07
2
2017
05
22
درهم-تنیدگی کوانتومی رویکردی علمی به سوی دورنوردی انسان
122
128
FA
شکرالله
کریمیان
دانشکده مهندسی برق دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
s_karimian@sbu.ac.ir
نوشتار حاضر در پی آن است تا با مروری بر پدیده دورنوردی از منظر کلاسیک و کوانتومی به این پرسشها پاسخ گوید که آیا میتوان از دورنوردی کوانتومی برای ارتباطات فرا-سرعت-نور استفاده نمود؟ و آیا دورنوردی انسان امکانپذیر است؟ بدین منظور، ضمن تبیین جایگاه نظری و تجربی دورنوردی، امکانپذیر بودن این پدیده به صورت طبیعی یا تحت شرایط آزمایشگاهی مورد بحث قرار گرفته است. نتایج بررسی آخرین اطلاعات گردآوری شده از فعالیت مؤسسات پژوهشی معتبر در خصوص دورنوردی مواد و اشیاء روشن میسازد که دورنوردی ذرات کوانتومی (اسپینها، ...) هماکنون نیز در آزمایشگاهها به انجام رسیده است. لیکن در حال حاضر هیچ شواهد تجربی و تئوری منسجمی وجود ندارد که دورنوردی یک شیء که دربرگیرنده مجموعهای از ذرات کوانتومی باشد را توصیف کند. البته، از آنجایی که مطالعه تجربی سیستمهای بزرگ کوانتومی به دلیل دشواری بسیار آن تاکنون محقق نگشته، محتمل است که در صورت مطالعه چنین سیستمهایی، اکتشافات هیجانانگیز پدید آید. بدین ترتیب، پاسخ نهایی به اینکه آیا دورنوردی انسانها - حتی در تئوری - ممکن است، را باید به تدوین فرمول کامل فیزیک معطوف داشت؛ فرمولی که بتواند نسبیت را با مکانیک کوانتومی پیوند دهد. تا آن زمان البته، میتوان چشم به ظهور کامپیوترهای کوانتومی دوخت تا شاید سکوهای توسعه ارتباطات کوانتومی و دورنوردی واقعی شوند.
دورنوردی,کوانتوم,مهندسی خلأ,ماتریس فضا-زمان,فرامادی,خارقالعاده (اکزوتیک)
https://www.sciencecultivation.ir/article_242662.html
https://www.sciencecultivation.ir/article_242662_4ef31c47f75a07f33323be5698937149.pdf
بنیاد پیشبرد علم و فن آوری ایران
نشاء علم
2008-935X
2783-0934
07
2
2017
05
22
کاربردهای اینترنت اشیا در کتابخانههای دانشگاهی
129
135
FA
اعظم
آقایی میرک آباد
کتابخانه مرکزی دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ایران.
محسن
حاجی زینالعابدینی
0000-0003-4226-9377
گروه علماطلاعات و دانششناسی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
zabedini@gmail.com
الهه السادات
آقایی میرک آباد
دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام ، شهرری، تهران، ایران.
زندگی کنونی بشر به شکلی پیش رفته است که اشیاء نقشی حیاتی در آن ایفا میکنند. در گذشته اشیاء بهعنوان موجودیت منفک در حوزه محدودی عملکرد داشتند. اما فناوری نوین اینترنت اشیا که ارتباطات در آن فراتر از ارتباط انسان با انسان و ماشین با ماشین است باعث شده که کارکردهای دادهای در اشیاء فعال شده و عملکردهای نیمه هوشمندانهای را در اشیا شاهد باشیم. در اینترنت اشیا میلیاردها یا تریلیاردها شیء میتوانند با یکدیگر و با محیط اطراف ارتباط برقرار کرده و به تبادل اطلاعات بپردازند. اخیراً موضوعات پژوهشی و کاربردهای جدیدی در زمینه اینترنت اشیا در کتابخانهها شکل گرفته است. در این پژوهش ضمن مروری بر مفهوم و کاربردهای اینترنت اشیا بهطور عام، به کاربردهای اینترنت اشیا در کتابخانهها در جهت خدمات بهتر، پرداخته شده است. بر اساس یافتههای پژوهش، استفاده از ابزارهایی مانند آینه سحرآمیز، شبکه حسگر بیسیم، حسگر ورقهای تحتفشار و ارائه مدلهایی برای ایجاد فناوری اینترنت اشیا در کتابخانه پیشنهاد میشود. اینترنت اشیا میتواند ساختمانهای کتابخانه را به ساختمانهای هوشمند تبدیل کند تا کاربران بتوانند با اشیای مختلف در کتابخانه تعامل داشته و اطلاعات مورد نیازشان را با ابزارهای ارتباطی مناسب بهصورت مجازی دریافت نمایند. اینترنت اشیا بر مجموعهسازی، مکانیابی، جستجو، دسترسی به منابع و سایر بخشها و فعالیتهای کتابخانه تأثیرگذار خواهد بود. ناگفته نماند که اگر اینترنت اشیا در کتابخانههای دانشگاهی پیادهسازی شود، شیوه خدماتدهی کتابخانه از خدمات فیزیکی و حضوری به میزان چشمگیری به خدمات غیرحضوری تبدیل خواهد شد.
اینترنت اشیا,کتابخانههای دانشگاهی,شبکه حسگر بیسیم,کاربردهای اینترنت اشیا,پردازش ابری
https://www.sciencecultivation.ir/article_242663.html
https://www.sciencecultivation.ir/article_242663_2815e7c2ab105a215f5993d48af859c7.pdf
بنیاد پیشبرد علم و فن آوری ایران
نشاء علم
2008-935X
2783-0934
07
2
2017
05
22
ارزیابی خاک و آب بر اساس دانش بومی کهن مکتوب ایران
136
140
FA
امید
مسعودی فر
گروه کشاورزی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
omassoudifar@pnu.ac.ir
مردم بومی از استعدادها و توانایی خاصی در خصوص شناخت و نحوه استفاده از تجارب برخوردارند. این دانش بومی از تأثیر متقابل بین جامعه و محیط سرچشمه گرفته و طی نسلها انتقال مییابد. در طول تاریخ نگارشهای فارسی بخشی از این دانش به کتابت در آمده است و سدهها مورد استفاده قرار گرفته است. یکی از مهمترین منابع برای شناخت کشاورزی و مدیریت آبوخاک در تاریخ ایران کتاب ارشاد الزراعه ابونصری هروی است که در سال 921 هجری قمری در پایان دوره تیموریان به نگارش در آمده است. این کتاب معروفترین کتاب کشاورزی در تاریخ ایران تا قبل از شروع آموزش جدید کشاورزی در اوایل قرن نوزدهم میلادی است. این کتاب در حقیقت دانشنامه کشاورزی است. موضوعات کتاب بهطور جامع در آبوهوا شناسی، زراعت، باغبانی، صنایع غذایی، گیاهان زینتی و طراحی باغ بهصورت هشت روضه (بخش) آمده است. این کتاب منبع مهمی برای آشنایی با کشاورزی، گیاهان و اصول آن در دوره اسلامی میباشد. دانش بومی ایرانیان در کشاورزی در سطح بالای خود مورد استفاده سایر ملل در دوران گذشته قرار میگرفت. هدف این مقاله بررسی روشهای ارزیابی خاک و آب برای زراعت بر اساس متن کتاب فوق میباشد. موضوعات این کتاب درباره انواع خاک، حاصلخیزی و تشخیص کارکردی آن میباشد. تحلیل و تفسیر فصل دوم این کتاب نشان میدهد پیشینیان روشهای کارآمد و تجربی زیادی برای ارزیابی آبوخاک داشتهاند که امروزه نیز میتواند بر اساس دانش بومی مورد بهرهبرداری قرار گیرد.
دانش بومی,کتاب ارشاد الزراعه,خاک زراعی,خاک شور,آب,دانش بومی کهن ایران
https://www.sciencecultivation.ir/article_242664.html
https://www.sciencecultivation.ir/article_242664_0569ac80d198427aad4008d1dd4bb2d1.pdf