TY - JOUR ID - 244133 TI - طرح شوک: الزامات و چالش‌ها JO - نشاء علم JA - SC LA - fa SN - 2008-935X AU - صبوری, علی اکبر AU - وزیری, اسماعیل AD - مرکز تحقیقات بیوشیمی و بیوفیزیک، دانشگاه تهران، تهران، ایران AD - گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه زابل Y1 - 2021 PY - 2021 VL - 11 IS - 2 SP - 134 EP - 143 KW - دسترسی آزاد KW - پژوهش‌های علمی KW - طرح شوک KW - پلان اِس KW - ائتلاف اِس KW - داده‌های پژوهشی DO - N2 - جنبش دسترسی آزاد در دهه 1990 با هدف دسترسی به همه یافته‌های علمی شروع شد. در چشم‌انداز این جنبش در 2020، قرار بود تمامی یافته‌های علمی که از پژوهش‌هایی که با بودجه عمومی حمایت می‌شوند بدون محدودیت و برای استفاده همه افراد به همراه داده‌های پژوهشی آنها در دسترس باشند. به منظور اجرای این هدف، ابتکاری  برای دسترسی به انتشارات علمی با عنوان طرح شوک (پلان اس) در سال 2018 ارائه شد که مقرر شد توسط کنسرسیومی با حمایت سازمان‌های بین‌المللی حامیان پژوهش‌ها تحت عنوان ائتلاف اس اجرایی شود. این ایده پس از آن مطرح شد که در نتیجه نشست 2004 این جنبش در برلین مقرر گردید علاوه بر یافته‌های علمی، داده‌های خام این پژوهش‌ها نیز باید در دسترس باشد. از همین رو سازمانهای ملی و بین‌المللی و حامیان پژوهش‌ها تصمیماتی برای حمایت از این طرح انجام دادند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که با وجود اقدامات و راهبردهای متنوعی که برای دسترسی آزاد به پژوهش‌های علمی طی دو دهه گذشته انجام شده است، هنوز ملاحظاتی متعددی در خصوص حق انتشار و مالکیت مقالات منتشر شده و به خصوص مقالاتی که از بودجه عمومی حمایت می‌شوند، وجود دارد. از طرف دیگر، با وجود تاکید ائتلاف اس مبنی بر دسترسی به بروندادهای پژوهشی و داده‌های خام آنها، مسائل متعددی وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد از جمله مسائل سازمانی، فردی، حقوقی، رفتاری و فرهنگی. با وجود همه چالش‌ها به نظر می‌رسد که مطالبه جهانی در خصوص علم باز و دسترسی به یافته‌های علمی طی سال‌های اخیر افزایش یافته و حامیان مالی و سیاستگذاران پژوهشی ناگزیر به دنبال راهی برای اجرای آن هستند.   UR - https://www.sciencecultivation.ir/article_244133.html L1 - https://www.sciencecultivation.ir/article_244133_69466ae9f9511704c732c36b7126e4b2.pdf ER -