تعاملات علمی بین‌المللی، پیشران دیپلماسی علم و فناوری

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسندگان

1 گروه آموزشی علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه زابل

2 مرکز تحقیقات بیوشیمی و بیوفیزیک، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

دیپلماسی علم و فناوری، با هدف درک بهتر و تقویت ارتباطات بین علم و فناوری و در راستای فعالیتهای بینالمللی، برای غلبه بر مشکلات ملی و بینالمللی مورد توجه جدی قرار گرفته است. یکی از عوامل اصلی موفقیت در دیپلماسی علم و فناوری، همکاریهای علمی بینالمللی است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که میتوان متغیرهای شناسایی شده را در چهار مقوله کلی ساختاری، ملی، زیرساختی و بینالمللی قرار داد. در بعد ساختاری، می‌توان به همکاریهای علمی بین‌المللی، تبادلات علمی استاد و دانشجو، آموزش و توجه به هنجارهای بینالمللی، تسهیل روادید برای همکاری‌های علمی، تدوین ضوابطی در راستای انتشار نتایج مطالعات بین‌المللی، فرصت‌های مطالعاتی و ... اشاره کرد. در بعد ملی، نقش‌آفرینان حوزه دیپلماسی مانند دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی، مراکز دانش‌بنیان، مراکز رشد، پارک‌های علم و فناوری و شوراهای سیاست‌گذاری در حوزه سیاست خارجی و علم و فناوری مورد توجه است. در بعد زیرساختی، مسائل مالی و حمایت مادی و معنوی از دپیلماسی علم و فناوری، توسعه ارتباطات مجازی، تقویت زیرساخت‌های آموزش مجازی و در بعد بینالمللی نیز نمایشگاه‌های علم و فناوری، بین‌المللی‌سازی آموزش و استفاده از چهره‌های بین‌المللی قرار داد. تعاملات علمی و مسائل مرتبط با آن، نقش مهمی در توسعه دیپلماسی علم و فناوری دارد. البته علم به وجودآورنده نوعی دیپلماسی است که نیازمند همکاریهای نزدیک میان ملت ها، نخبگان،دانشگاه ها و مراکز علمی، سازمانهای دولتی و غیر دولتی در کشورهای مختلف است. پیشنهاد می‌گردد اقدامات و امکانات لازم به منظور تسهیل مراودات و تعاملات علمی توسط سیاستگذاران این حوزه مورد توجه قرار گیرد تا حرکت علمی کشور در مسیر خود ادامه یافته و از پتانسیل علمی کشور استفاده مطلوب و اثرگذار در جامعه شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

International Scientific Cooperation as a Driver for Science and Technology Diplomacy

نویسندگان [English]

  • Esmaeil Vaziri 1
  • Ali Akbar Saboury 2
1 Department of Information Science and Knowledge studies, University of Zabol
2 Institute of Biochemistry and Biophysics, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Abstract
Science and Technology Diplomacy (STD) aiming at better understanding and enhancing relations among science and technology for international affairs for coping national and international challenges has been considered seriously in recent decades. One of the most important factors in STD is international scientific collaboration. Analyzing the literature review showed that these elements has been categorized in four groups including infrastructural, national, and international factors. In structural group, international scientific collaborations, academic exchange of students and professors, education, financial aids and copyrights, developing virtual communications and educational infrastructures and focusing on international norms. Facilitating visa for scientific cooperation’s, compiling related regulations in order to publish international researches, Sabbatical Leave and etc. In national level, diplomacy stakeholders like universities and research centers, knowledge base enterprises, incubators, science and technology parks and policy making councils in diplomacy and science and technology related issues are the most important factors. In international group, science and technology exhibitions, internationalization of education, and using people with international figures are the most important indicators. Scientific collaborations and related issues play an important role in enhancing STD. Of course, science creates a kind of diplomacy that requires close cooperation between nations, elites, universities and scientific centers, governmental and non-governmental organizations in different countries. It is necessary to be considered facilities and initiative in to promote scientific collaboration by policymakers and stakeholders in order to accelerate scientific movement and using scientific potentials effectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • STD
  • Scientific collaboration
  • International scientific cooperation
  • science and technology diplomacy

مراجع

[1]. لاریجانی، علی؛ غلامی ابرستان، غلامرضا (1390). رابطه اقتدار و مشروعیت در نظام سیاسی ایران. فصلنامه علمی مطالعات روابط بین الملل، دوره 4 شماره 16. 92-65.
[2]. Weiss, C. (2005) ‘Science, Technology and International Relations’, Technology in Society, 27 (3), pp. 295–313.
[3]. Turekian, V. C. and Wang, T. C. (2014) ‘Educating for Science Diplomacy’, Science & Diplomacy, 3 (1) [online]. Available from: http://www.sciencediplomacy.org/editorial/2014/educating-for-science-diplomacy [Accessed 29 October 2021].
[4]. ذوالفقارزاده، محمدمهدی، ثنایی، مهدی (1392). دیپلماسی علم و فناوری: چارچوبی نظری و پیشنهادهایی علمی، رهیافت (54) 67-45.
[5]. ایتان، (1390). بررسی مفهومی دیپلماسی علم و فناوری و ترسیم وضع موجود آن در جمهوری اسلامی ایران، دفتر سیاستگذاری علم و فناوری معاونت علم و فناوری رئیس جمهوری.
[6]. مقیمی، طلیعه، آراسته، حمیدرضا و محمدخانی، کامران، (1395). مدل پیشبرد دیپلماسی علم و فناوری در کشور از زاویه مطالعات میان رشتهای نظامهای آموزش عالی و سیاست خارجی؛ مورد مطالعه، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی. فصلنامه مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی، دوره 8، شماره 4 ص 224-195.
[7]. صنیع‌اجلال، مریم (1396). دیپلماسی علم و فناوری: راهبردی نو در توسعه کشورهای اسلامی، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال ششم، شماره 23، 215-193.
[8]. موسوی موحدی، علی اکبر، کیانی بختیاری، ابوالفضل (1392). دیپلماسی علم و فناوری، نشاء علم (2) 76-71.
[9]. شجاع‌الساداتی، عباس؛ ثبوتی، یوسف، صبوری، علی اکبر، موسوی، زهرا (1399). روش‌های جدید در توسعه تعاملات بین‌المللی و دیپلماسی علم. از سلسه انتشارات کارگروه مطالعات آموزش عالی در دوران کرونا و پسا کرونا وزارت عتف.
[10]. شرقی، عبدالعلی (1388). جهانی شدن، آموزش عالی و توسعه همکاریهای علمی بین‌المللی، ماهنامه مهندسی فرهنگی، سال 3 شماره 31 و 32.
[11]. Turekian, V. (2018), The Evolution of Science Diplomacy. Glob Policy, 9: 5-7. https://doi.org/10.1111/1758-5899.12622.
[12]. مهرآور گیگلو شهرام، خورسندی طاسکوه علی، غیاثی ندوشن سعید، عباس پور عباس. شناسایی عوامل بازدارنده همکاری های علمی بین المللی در نظام آموزش عالی کشور و ارائه راهکار: مطالعه ای کیفی. پژوهش در آموزش علوم پزشکی. ۱۳۹۹; ۱۲ (۳) :۶۸-۷۸.
 [13]. بنیادی نائینی، علی، صدوق، محمود (1396). شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه دیپلماسی علم و فناوری، مطالعات قدرت نرم، سال 7 شماره 17.
[14]. ذوالفقارزاده، محمدمهدی، هاجری، مهدی (1395). شناسایی ابعاد و مؤلفههای مؤثر برتوسعه دیپلماسی علم و فناوری کشور: پژوهشی مبتنی بر تحلیل مضمون، سیاستنامه علم و فناوری، سال 6، شماره 2، 116-101.
[15]. تسلیمی، محمدسعید، نوروزی، خلیل، مدحت، محمدمهدی (1397). شناسایی ابعاد و مؤلفه های مؤثر بر ارتقای توان دانشگاه ها در توسعه دیپلماسی علم و فناوری ج.ا. ایران: رویکردی استراتژیک، اندیشه مدیریت راهبردی، سال 12، شماره 2، 214-188.
[16]. Beddington, J. (2010). Diplomacy for science. In New frontier for science (9-10). Quarterly Publication from the AAAS Center for Science Diplomacy. Retrieved from https://royalsociety.org/~/media/Royal_Society_Content/policy/publications/2010/4294969468.pdf.
[17]. تسلیمی، محمدسعید، نوروزی خلیل، مخدومی، احمد و هاجری، مهدی (1396). ارائه چارچوب توسعه دیپلماسی علمی جمهوری اسلامی ایران از منظر خبرگان و مسئولان علمی و دیپلماسی کشور، فصلنامه راهبرد، سال 23، شماره 83، 186-165.
[18]. Van Langenhove, L., 2017. Tools for EU Science Diplomacy. Publications Office of the European Union, Brussels, 34p.
[19]. Lowenthal, M. D., 2011. Science diplomacy for nuclear security. Special Report. United State Institue of Peace. Retrieved from: http://purl.fdlp.gov/GPO/gpo19355.
[20]. Fedoroff, N. V., 2009. Science Diplomacy in the 21st Century. Cell, 136(1), pp. 9–11.
[21]. Gluckman, P., Turekian, V., Grimes, R., & Kishi, T. (2017). Science diplomacy: A pragmatic perspective from the inside.
[22]. قدیمى، اکرم،1396 .کارکرد دیپلماسی علم و فناوری در جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا، فصلنامه سیاست، مجلة دانشکده حقوق و علوم سیاسی، )1)47.
[23]. Mauduit J-C and Gual Soler M (2020) Building a Science Diplomacy Curriculum. Front. Educ. 5:138. doi: 10.3389/feduc.2020.00138.
[24]. چهرآزاد، سعید، فخرآبادی، مریم، بائی، فاطمه (1399). تکنوکراسی فناورانه: بازنمایی نظری دیپلماسی علم و فناوری در زمانه اپیدمی کرونا، فصلنامه راهبرد سیاسی، سال چهارم، شماره 13، 40-17
[25]. Neureiter, N. P., & Cheetham, M. (2013). The Indo-U.S. science and technology forum as a model for bilateral cooperation. DPRK Experience, 18. Technology in Society 26 (2004) 303–320.
[26]. Lee, B., & House, Ch. (2010). Science diplomacy. In: New Frontier in Science Diplomacy, Navigating the Canging Balance in Power (pp. 5-16). London: The Royal Society, Science Policy Centre.
[27]. Copeland, D., (2011). Science Diplomacy: What’s It All About? CEPI-CIPS Policy Brief, Volume (13), pp.1-4.
[28]. Carayanis, E. G. (2011), EU-US S&T collaboration, challenges and opportunities for development, EURC, ACES report.
[29]. داوودی، علی اصغر( 1394). دیپلماسی علم و فناوری ایران در افغانستان: فرصتها و چالشها. فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست 3 (11) 127-103
 
نشاء علم
دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 23
دی ماه 1400
دی 1400
صفحه 13-20

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 27 شهریور 1400
  • تاریخ بازنگری: 12 آبان 1400
  • تاریخ پذیرش: 12 آبان 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار